فصل سه: روش تحقیق

صحبت درباره فصل سوم پایان نامه کارشناسی ارشد یا رساله دکترا، یعنی روش تحقیق است که قسمتی دیگر از مبحث آموزشی‌مان تحت عنوان چگونگی نگارش ساده تز دکترا یا یک پایان‌نامه موثر کارشناسی ارشد را تشکیل می‌دهد.

یکی از کتاب‌های درسی که اساتید معمولاً از آن استفاده می‌کنند، کتاب «فهم پژوهش: راهنمایی برای مصرف‌کنندگان»  نوشته پلانو کلارک و کرسول  (2010) است، که یک نقل قول بزرگ برایمان آورده است: «محققان قصد خود از انجام پایان نامه را با نوشتن یک یا چند جمله خاص که حاوی هدف از تحقیق است، نشان می‌دهند. این جملات تنها بخش کوچکی از گزارش است، اما همین جملات هستند که نشان دهنده بیانیه درج شده جهت درک و فهم هر مطالعه تحقیقاتی هستند.» (ص 135) «برای یک مسئله تحقیق و بررسی پیشینه ارائه شده، محقق می‌تواند چندین نوع تحقیق مختلف انجام دهد تا کاستی‌های موجود در ادبیات پژوهشی را نشان دهد. زمانی که دارید [پژوهشی] را می‌خوانید، دنبال این نیستید که ببینید می شد چه کاری انجام داد، بلکه دنبال این هستید که ببینید پژوهشگر واقعاً می‌خواهد چه کاری انجام دهد.» (ص 135)

یک بار دیگر به عنوان بحث شده در مطلب قبلی برگردیم؛ به بیان مسئله و هدف از تحقیق که قرار بوده قطار نگارش پایان نامه را به مقصد برساند. در این مورد هم مسئله و هدف انتخاب شده، روش تحقیق‌تان را تعیین می‌کند. برای بسیاری از ما، در مورد انتخاب روش تحقیق کمی مردد هستیم، به خصوص اگر عشق یا علاقه‌ای به آمار نداشته باشیم.
با این حال انتخاب یکی از روش‌های عمده موجود در روش‌شناسی بستگی چندانی به ما ندارد. این روش‌ها این‌ها هستند: کیفی، کمی، مطالعه مختلط، تشریح علمی، مطالعه موردی و یا پدیده‌شناسی. در عوض، این خود نیاز‌های تحقیق است که روش را انتخاب می‌کند و بسته به اینکه بخواهید پایان نامه فنی مهندسی، پایان نامه علوم انسانی یا پایان نامه علوم پایه انجام دهید می تواند متفاوت باشد. بنابراین اجازه دهید از شما دعوت کنم پیرامون مطالعه‌های انجام گرفته توسط دیگر دانشجویان دانشگاه متبوع‌تان که در زمینه علمی و رشته خودتان انجام شده تحقیق صورت دهید و دو یا سه تا از این تز‌های دکترا یا پایان‌نامه ‌های کارشناسی ارشد را انتخاب کنید.

بگذارید بیان مسئله و هدف از انجام پایان نامه که قبلاً تعیین کردید مسیر و مقصد تحلیل و بحث و بررسی پژوهش‌تان را به شما بنمایاند. هدف ما توجیه مناسب ترین روشی است که رافع نیازهای مطالعه‌تان خواهد بود.
باز هم مثل همیشه از شما بابت شرکت در جلسات آموزشی پنج قسمتی‌مان تشکر می‌کنم. از شما خواهش می‌کنم روی نمونه‌های خودتان تحقیق و بررسی کرده و اگر مطلبی به نظرتان می‌رسد که می‌تواند مباحث ما درباره نگارش موثر پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و دکترا را پر‌بار‌تر کند، آن را با ما در میان بگذارید.